چرا موها دوشاخه می‌شوند؟ بررسی علت موخوره و راه‌های پیشگیری
مقدمه
مو یکی از عناصر مهم در زیبایی ظاهری و اعتماد به‌نفس فرد به شمار می‌رود. حفظ سلامت و شادابی مو نیازمند مراقبت و توجه مستمر است. در میان مشکلات شایع مربوط به مو، موخوره پدیده‌ای است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند، بدون آنکه علت دقیق آن را بدانند یا راهکار مناسبی برای جلوگیری از آن در نظر بگیرند.
موخوره نه تنها ظاهر مو را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه در صورت بی‌توجهی می‌تواند به آسیب‌های عمیق‌تر در ساختار مو منجر شود. این مسئله به‌ویژه در افرادی که موهای بلند، خشک یا آسیب‌دیده دارند شایع‌تر است، اما به طور کلی ممکن است هر فردی، فارغ از جنس و نوع مو، دچار موخوره شود.
در این مقاله به‌صورت جامع به بررسی چیستی موخوره، دلایل بروز آن و روش‌های عملی برای پیشگیری خواهیم پرداخت.
موخوره چیست؟
موخوره، که در اصطلاح پزشکی تریکوپتیلوزیس (Trichoptilosis) خوانده می‌شود، عبارت است از شکافته شدن طولی ساقهی مو، به‌ویژه در بخش پایانی آن که معمولا کهنه‌تر و آسیب‌دیده‌تر است.
ریشه‌ی آسیب موخوره
در بررسی ساختار مو، سه لایه‌ی اصلی قابل تشخیص هستند:
-
کوتیکول (Cuticle):
لایه بیرونی، ساخته‌شده از فلس‌های هم‌پوشان که وظیفه‌ی محافظت و درخشش مو را دارد. هرگونه آسیب به کوتیکول، اولین قدم در مسیر بروز موخوره است. -
کورتکس (Cortex):
لایه‌ی میانی که مسئولیت رنگ، استحکام و انعطاف‌پذیری مو را برعهده دارد. -
مدولا (Medulla):
لایه‌ی مرکزی و درونی‌ترین لایه مو است.
دلایل اصلی موخوره
همانطور که گفتیم، موخوره زمانی رخ می‌دهد که لایه محافظ بیرونی مو (کوتیکول) از بین برود. اما چه عواملی این لایه محافظ را تخریب می‌کنند؟ در ادامه، عوامل اصلی آسیب‌زا به مو را طبقه‌بندی و بررسی می‌کنیم.
1. آسیب‌های ناشی از عادت‌های نادرست
این نوع آسیب، شایع‌ترین و پنهان‌ترین علت موخوره است که در اثر عادات روزمره ایجاد می‌شود.
-
شانه‌زدن یا برس زدن ناصحیح:
بزرگ‌ترین اشتباه، کشیدن برس از ریشه به سمت پایین روی موهای گره‌خورده است! روش صحیح، شروع کردن از نوک مو و باز کردن تدریجی گره‌ها و سپس حرکت به سمت ریشه است. همچنین، استفاده از شانه دندانه‌درشت برای موهای خیس، از آسیب به کوتیکول جلوگیری می‌کند. -
کشیدگی مو:
مدل موهایی مانند دم‌اسبی یا بافت‌های خیلی سفت، فشار مداومی به ساقه مو وارد کرده و به مرور زمان باعث فرسایش و شکستگی آن در نقاط تحت فشار می‌شوند. -
اصطکاک و شستشوی نادرست:
شست‌وشوی بیش از حد مو، استفاده مداوم از حوله زبر، تماس مداوم با سطوح زبر (مثل روبالشی) نیز به تدریج موجب آسیب دیدن ساقه مو می‌شوند.
2. آسیب حرارتی
حرارت مستقیم، رطوبت داخل مو را تبخیر کرده و ساختار پروتئینی آن را تضعیف می‌کند.
-
ابزارهای حرارتی:
استفاده از اتو مو یا فرکننده در دماهای بالا (بالاتر از 200 درجه سانتی‌گراد) بدون استفاده از اسپری محافظ حرارت، خطر موخوره را بسیار افزایش می‌دهد. اگر هنگام استفاده از اتو صدای جلز ولز شنیدید، این زنگ خطر سوختن و تخریب فوری موی شما است! -
تابش مستقیم نور خورشید:
اشعه UV خورشید همان کاری را با مو می‌کند که با پوست انجام می‌دهد؛ آن را خشک و بی‌دفاع می‌کند. ترکیب آفتاب شدید با باد یا آب شور دریا، یک دستورالعمل قطعی برای ایجاد خشکی و موخوره است.
3. آسیب شیمیایی
-
رنگ کردن، دکلره، صاف کردن و فر دائم:
این فرآیندها کوتیکول را مستقیما تخریب کرده و ساختار داخلی مو را ضعیف می‌کنند، در نتیجه مو مستعد شکاف و موخوره می‌شود. -
شامپو و محصولات نامناسب:
استفاده از ترکیبات قوی شیمیایی، به‌ویژه شامپوهای حاوی سولفات‌های قوی که چربی محافظ مو را از بین می‌برند، می‌تواند رطوبت طبیعی مو را از بین برده و خطر خشکی و موخوره را بالا ببرد.
4. عوامل محیطی
-
آلودگی هوا:
ذرات معلق و آلاینده‌ها با جذب رطوبت و ساختار کوتیکول، باعث خشکی و شکنندگی مو می‌شوند. -
شرایط آب‌وهوایی سخت:
هوای بسیار خشک یا مرطوب، باد شدید و تغییر ناگهانی دما، تعادل رطوبتی ساقه مو را به هم زده و آن را مستعد آسیب می‌کند.
5. عوامل درونی
-
تغذیه نامناسب:
کمبود پروتئین، ویتامین‌ها (A، E، D) و مواد معدنی مهم (آهن، روی، مس) باعث تضعیف ساختار مو شده و آن را مستعد شکافته شدن می‌کند. -
ژنتیک و برخی اختلال‌ها:
بعضی افراد به‌صورت ژنتیکی دارای ساقهی مو شکننده‌تر هستند، و برخی بیماری‌ها مانند Menkes یا Trichorrhexis nodosa موجب نازکی و شکستگی مو می‌شوند.
پیشگیری از موخوره
در واقعیت موخوره درمان قطعی ندارد. وقتی تار مو شکافته شد، تنها راهکار موثر، کوتاه کردن بخش آسیب‌دیده است. بنابراین تمرکز اصلی باید بر پیشگیری باشد. در ادامه، راهکارهای علمی و عملی برای کاهش خطر ایجاد موخوره ارائه می‌شود.
1. مرطوب کردن منظم مو
خشکی یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد موخوره است. استفاده از ماسک مو یا نرم‌کننده‌های مناسب موی شما، به حفظ رطوبت تار مو کمک می‌کند و ساختار آن را مقاوم‌تر می‌سازد.
2. رفتار ملایم با موهای خیس
موها پس از شست‌وشو بسیار شکننده‌اند. به‌جای خشک‌کردن یا شانه‌زدن خشن، آن‌ها را به‌آرامی با حوله یا پارچه نرم، خشک و با شانه دندانه‌درشت از پایین به‌بالا باز کنید.
3. کوتاه کردن منظم
هشت تا ده هفته یک‌بار کوتاه‌کردن نوک مو، از پیشرفت موخوره و گسترش آن به ساقه جلوگیری می‌کند. این روش ساده‌ترین راه برای حفظ سلامت موها است.
4. محافظت از مو در برابر عوامل محیطی
قرارگیری طولانی‌مدت در معرض آفتاب مستقیم، باد شدید یا آلودگی هوا باعث کاهش چربی طبیعی مو و افزایش شکنندگی می‌شود. پوشیدن کلاه، استفاده از محصولات دارای فیلتر UV و شست‌وشوی موها توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
موخوره، با وجود ظاهر ساده، نشان‌دهنده‌ی یک زنجیره از آسیب‌های تدریجی به ساختار مو است. این مشکل زمانی بروز می‌کند که لایه‌ی محافظ مو، یعنی کوتیکول، در اثر عواملی مانند حرارت، اصطکاک، خشکی، مواد شیمیایی یا سبک زندگی ناسالم فرسوده شود.
اگرچه درمان قطعی برای موخوره وجود ندارد، اما با آگاهی، مراقبت صحیح و داشتن روتین مراقبتی می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد یا روند گسترشش را متوقف ساخت. در نهایت، موخوره بیش از آنکه یک مشکل زیبایی باشد، یک زنگ خطر و نشانه‌ای از نیاز مو به مراقبت اصولی است.
اگر به مباحث مرتبط با آرایشگری و مراقبت اصولی از مو علاقه‌مند هستید، مطالعه سایر مقاله‌های وبلاگ هنرمو و شرکت در دوره‌های آموزشی ما می‌تواند گامی موثر در مسیر یادگیری و ارتقای مهارت‌های شما باشد.