چگونه بهترین شامپو را انتخاب کنیم؟
مقدمه
انتخاب شامپوی مناسب، گامی اساسی برای حفظ سلامت مو و پوست سر است. شامپو نه‌تنها به پاک‌سازی چربی، آلودگی و رسوبات محیطی کمک می‌کند؛ بلکه با ترکیبات متعادل‌کننده‌ی pH و نرم‌کننده، مانع خشکی یا تحریک بیش‌ازحد پوست سر می‌شود.
در صورتی که شامپوی نامتناسب با نوع مو به‌کار رود؛ ممکن است موجب شکنندگی تارها، تشدید چربی یا خشکی بیش‌ازحد شود، تا حدی که ساختار کوتیکول مو دچار آسیب شده و سلامت کورتکس و مدولا را تحت تاثیر قرار دهد.
در این مقاله، ابتدا به شناخت انواع مو و نیازهای هریک می‌پردازیم، سپس ترکیبات مفید و مضر در شامپوها را معرفی می‌کنیم. پس از آن، برای هر نوع مو، شامپوهای متناسب با ویژگی‌های خاص آن بررسی خواهند شد. در پایان، نکات کلیدی انتخاب شامپو و راهکارهای بهبود روتین مراقبت از مو ارائه می‌شود.
شناخت انواع مو و نیازهای آن‌ها
برای انتخاب درست شامپو، باید نوع مو و ویژگی‌های آن را بشناسیم. سه نوع مو براساس میزان چربی و رطوبت وجود دارد:
موهای چرب
موهای چرب به‌دلیل تولید بیش‌ازحد سبوم (چربی طبیعی پوست سر) سریع‌تر کثیف می‌شوند. تحقیقات نشان داده است که موهای صاف به دلیل ساختار تارها، سبوم را آسان‌تر به تمام طول مو منتقل می‌کنند و معمولا حالت براق و مسطح پیدا می‌کنند. افراد با این نوع مو به شامپوهایی با قدرت پاک‌کنندگی ملایم تا متوسط نیاز دارند که میزان چربی را کنترل کنند.
موهای خشک
در موهای خشک، غدد سباسه به‌اندازه کافی چربی ترشح نمی‌کنند و تارها شکننده و بی‌حالت به‌نظر می‌رسند. خشکی مو می‌تواند در اثر عوامل محیطی (مثل باد و آفتاب) یا استفاده‌ی مکرر از ابزار حرارتی تشدید شود؛ همچنین شست‌وشوی بیش‌ازحد می‌تواند خشکی را بیشتر کند و باعث موخوره شود.
شامپوهای ملایم و آبرسان با pH متعادل و روغن‌هایی مانند آرگان برای این نوع مو مناسب هستند.
موهای معمولی (متعادل)
موهای معمولی یا متعادل، نسبت مناسبی از چربی و رطوبت را در تارها دارند و به‌طور کلی سالم به‌نظر می‌رسند. افرادی که موهای معمولی دارند می‌توانند آن‌ها را بسته‌به فعالیت خود به‌صورت روزانه تا هر 2-3 روز یکبار شست‌وشو دهند. شامپوهایی با ترکیبات سبک مانند عصاره آلوئه‌ورا و پروتئین گندم، برای حفظ این تعادل مناسب‌اند.
ترکیبات مفید و مضر در شامپوها
برای انتخاب شامپوی مناسب، آشنایی با مواد تشکیل‌دهنده‌ی آن ضروری است.
مواد مفید
-
گلیسیرین (Glycerin)
با جذب رطوبت از محیط، تارهای مو را نرم و هیدراته نگه می‌دارد. -
پانتنول (Panthenol، پروویتامین B5)
آب را درون ساختار مو نگه می‌دارد، یک لایه‌ی محافظ روی کوتیکول ایجاد می‌کند و در نتیجه از شکنندگی مو جلوگیری می‌کند. -
روغن آرگان (Argan Oil)
منبع غنی ویتامین E و آنتی‌اکسیدان است که به بازسازی و درخشان شدن تارهای آسیب‌دیده کمک می‌کند. -
روغن‌های طبیعی دیگر (نارگیل، جوجوبا و آووکادو)
این روغن‌ها برای ترمیم لایه‌ی چربی طبیعی مو، نرم‌تر شدن و جلوگیری از گره خوردن موها مفید هستند. -
پروتئین هیدرولیزشده (Hydrolyzed Protein)
مانند پروتئین گندم یا کراتین هیدرولیزشده که با نفوذ به لایه‌ی کورتکس، استحکام تار مو را افزایش می‌دهند و از آسیب بیشتر جلوگیری می‌کنند.
مواد مضر
-
سولفات‌ها (Sulfates)
شوینده‌های قوی با داشتن سدیم لوریل سولفات (SLS) یا سدیم لورت سولفات (SLES)، چربی طبیعی مو را از بین می‌برد و منجر به خشکی، شکنندگی و تحریک پوست سر می‌شود. -
پارابن‌ها (Parabens)
نگهدارنده‌هایی مانند متیل‌پارابن و بوتیل‌پارابن در مطالعات متعددی به اختلالات هورمونی و تحریک پوست سر مرتبط هستند. -
الکل‌های خشک‌کننده (Drying Alcohols)
الکل‌های کوتاه‌زنجیر مانند اتانول یا ایزوپروپیل الکل به‌سرعت تبخیر شده و رطوبت مو را از بین می‌برند، در نتیجه باعث شکنندگی و کشیدگی تارها می‌شوند.
شامپوی مناسب برای موهای چرب
استفاده‌ی شامپوی نامناسب برای موهای چرب به افزایش چربی پوست سر، مسدود شدن فولیکول‌ها و گاهی شوره زدن منجر می‌شود.
ویژگی‌های شامپوی مناسب برای موهای چرب
-
قدرت پاک‌کنندگی کنترل‌شده
شامپوی مناسب موی چرب باید سبوم اضافه را بدون خشکی بیش‌ازحد پوست سر پاک کند. -
فاقد سیلیکون و روغن‌های سنگین
ترکیبات سیلیکونی می‌توانند روی تارهای مو انباشته شده و احساس سنگینی ایجاد کنند. -
pH نزدیک به پوست سر (حدود ۵٫۵)
کمک می‌کند تا ترشح سبوم تنظیم شود و پوست سر تحریک نشود . -
حاوی ترکیبات مات‌کننده یا تنظیم‌کننده چربی
مانند عصاره چای سبز، روغن درخت چای، سالیسیلیک اسید و خاک رس. این ترکیبات به کنترل چربی و پاک‌سازی عمقی پوست سر کمک می‌کنند.
شامپوی مناسب برای موهای خشک
موهای خشک به دلیل کمبود ترشح سبوم یا از دست دادن رطوبت طبیعی، ظاهر خشن، شکننده و گره‌خورده دارند. این وضعیت ممکن است ناشی از عوامل ژنتیکی، استفاده‌ی مداوم از حرارت، رنگ موهای شیمیایی یا شرایط محیطی باشد. انتخاب شامپوی مناسب می‌تواند تا حد زیادی از خشکی جلوگیری و به بازسازی بافت مو کمک کند.
ویژگی‌های شامپوی مناسب برای موهای خشک
-
شوینده‌های ملایم و فاقد سولفات
از بین رفتن بیش‌ازحد چربی طبیعی مو باعث تشدید خشکی می‌شود؛ بنابراین بهتر است از شامپوهای سولفات‌فری (Sulfate-Free) استفاده شود . -
حاوی مواد آبرسان و نرم‌کننده
مانند گلیسیرین، پانتنول، آلوئه‌ورا، روغن نارگیل و شی باتر که به تقویت ساختار مو کمک می‌کنند. -
دارای pH متعادل
شامپوهایی با pH حدود ۴٫۵ تا ۵٫۵ به بسته‌ماندن کوتیکول‌ها کمک می‌کنند و مانع از دست رفتن رطوبت مو می‌شوند.
شامپوی مناسب برای موهای معمولی
موهای معمولی نه خشک و نه چرب هستند، تعادل خوبی از چربی طبیعی و رطوبت دارند، معمولا درخشان، نرم و خوش‌حالت هستند و به مراقبت پیچیده‌ای نیاز ندارند. اما این بدان معنا نیست که می‌توان از هر نوع شامپویی برای آن‌ها استفاده کرد. استفاده‌ی مداوم از محصولات نامناسب می‌تواند این تعادل را بر هم بزند و باعث چرب یا خشک شدن مو شود.
ویژگی‌های شامپوی مناسب برای موهای معمولی
-
شامپوی ملایم با قدرت پاک‌کنندگی متوسط
این نوع شامپوها چربی طبیعی پوست سر را از بین نمی‌برند و فقط آلودگی‌های روزمره را حذف می‌کنند -
فرمولاسیون متعادل (Balanced Formula)
ترکیبی از مواد آبرسان سبک، پروتئین‌های ملایم و عصاره‌های گیاهی مانند بابونه یا آلوئه‌ورا که به حفظ سلامت مو کمک می‌کنند. -
فاقد مواد مضر
اگرچه موهای معمولی مقاومت بیشتری دارند، ولی استفاده‌ی مداوم از شامپوهای حاوی سولفات، پارابن یا الکل خشک‌کننده در درازمدت می‌تواند آسیب‌زننده باشد.
انتخاب شامپو براساس سبک زندگی و شرایط محیطی
گاهی نوع مو تنها عامل تعیین‌کننده در انتخاب شامپو نیست؛ بلکه عوامل دیگری مثل سبک زندگی، محل زندگی و حتی فصل نیز در این انتخاب نقش دارند:
- اگر در منطقه‌ای با آلودگی هوای زیاد زندگی می‌کنید، از شامپوهای آنتی‌اکسیدان استفاده کنید.
- در فصل تابستان از شامپوهای حاوی فیلتر UV و کنترل‌کننده‌ی چربی استفاده کنید.
- در فصل زمستان، از شامپوهای آبرسان و نرم‌کننده برای جلوگیری از خشکی موها استفاده کنید.
- اگر فعالیت روزانه‌ی زیادی دارید، به‌صورت روزانه از شامپوهای ملایمی استفاده کنید که مناسب استفاده‌ی هرروزه هستند.
جمع‌بندی
شناخت نوع مو و انتخاب شامپوی مناسب، قدم اول در مسیر مراقبت اصولی از موهاست. شامپویی که برای یک فرد عالی عمل می‌کند، ممکن است برای فردی دیگر نتیجه‌ی معکوس داشته باشد. در نتیجه، نوع موی خود را به‌درستی تشخیص دهید، ترکیبات شامپو را با دقت بررسی کنید و در صورت نیاز، با آرایشگر یا متخصص پوست مشورت کنید.
اگر هنوز در انتخاب شامپوی مناسب برای خودتان شک دارید، بهتر است ابتدا از شامپوهای مخصوص موهای معمولی با فرمولاسیون ملایم شروع کنید و براساس واکنش موها، انتخابتان را اصلاح کنید.
پرسش‌های متداول
1. آیا استفاده از شامپوی بچه برای مو مفید است؟
شامپوی بچه معمولا ملایم است؛ اما پاک‌کنندگی ضعیف‌تری دارد. بنابراین برای موهای چرب مناسب نخواهد بود.
2. آیا نیازی به تغییر شامپو وجود دارد؟
اگر احساس می‌کنید شامپوی فعلی کارایی سابق را ندارد یا نوع موهایتان تغییر کرده است، به فکر تعویض شامپو باشید.
3. آیا استفاده روزانه از شامپو به مو آسیب می‌زند؟
این موضوع به نوع مو بستگی دارد. افرادی که زیاد ورزش می‌کنند یا موهای چرب دارند ممکن است نیاز به شست‌وشوی روزانه داشته باشند. البته این افراد حتما باید از شامپوهای مخصوص شست‌وشوی روزانه و ملایم استفاده کنند.